Bir insan istemsizce, hiç de küçük olmayan yalanlar söyler mi? Hatta oldukça mantık dışı olduğu bildiği halde gerçekleşmemiş, masalsı hikayeler neden anlatır? “Wernicke Korsakoff Sendromu”
Hepimiz günlük hayatta ufak tefek beyaz yalanlara başvururuz, çünkü bazen bu yalanlar o anki durumda işimize yarar. Ama Wernicke Korsakoff Sendromu olan bireyler bir çıkarı seçtiğiniz halde, bilinçsizce yalan söyleyecektir. Bazen mantıklı dahi gelmeyen masalları gerçekmiş gibi anlatabileceklerdir. Peki nedir bu insanı “yalancı yönde düşüren” ilginç belirtili bozukluk?
Wernicke Korsakoff Sendromu (WKS)
Bu sendrom ilk olarak Korsakoff tarafından 1889’da tanımlanmış, tiamin (B1vitamini) eksikliği sonucu beyinde bozulmaların gerçekleşmesi ile ortaya çıkan nörolojik bir bozukluktur. Alkolizm, açlık grevi, yetersiz beslenme gibi bazı etkenlerden dolayı oluşur. B1 vitamini emilimini ve depolamasını önler. Fakat bu sendrom ülkemizde ilk olarak, açlık grevine giden mahkumlarda görülmesi ile gündeme geldi. İlk aşama olan Wernicke’de, kişide çift görme, göz kapağı ve göz hareketlerinde bozulma, yürüyemeyecek kadar sıkıntı veren kas koordinasyon kaybı, konfüzyon (kafa karışıklığı) gibi belirtiler vardır. Fakat Wernicke, Korsakoff Sendroma dönüşürse kişide bellek kayıpları ile beraber, bilinçsizce hikaye uydurma olarak da bilinen belirtisi “konfabülasyon (masallama)” ortaya çıkıyor. Bu, hastalığın en ilginç belirtisidir. Bunun nedeni öncesindeki bellek kaybı. Erken tedavi ve B1 vitamini takviyesi ile bu belirtiler durdurulabilir hatta beyin anormallikleri terse dönebilir ama geç kalınan tedavi sonucu hasar kalıcı hale gelebilir ve genellikle kişi yaşamını kaybeder.
Hikaye Uydurma-Konfabülasyon Nedir?
Bellekte oluşan boşluk sonucu, bilincinde gerekli hikayeler uydurur. Bu hikayelerin çoğu temaları sabittir ve hastalık süreci boyunca pek değişmez. Mesela diş hekimi olan bir hasta, randevuları olduğunu, hastalarının onu beklediğini söyleyerek kaçmaya yeltenebilir. Bakın bu hikayelendirmeler geçmiş ile ilişkili, çok da mantık dışı olmayan yalanlar da olabilir. Ama belirti ortaya çıkar; mantık dışı ve büyüklenmeci hikayelerini gösterir. “1951’den beri evli ve 27, 31,32,34 yaşlarında 4 çocuğuna sahip erkek hasta ısrarla kendisinin 4 aydır evli olduğunu söylüyor. Ona 4 ayda bu çocuklara nasıl sahip olduğunuzu sorunuz evlat edindiğini söylüyor.”
Konfabülasyon davranışının iki türüne rastlıyoruz. Bunlardan ilki, rahatsızlık sonucu oluşan bellek boşluğunu doldurmaya yönelik olan anlık konfabülasyon. Bu tür hastaya, soru yöneltilmesi anlık olarak ortaya çıkıyor. Diğer konfabülasyon türü ise bellek boşluğunu doldurma amacını aşan, soru sorulmadan aniden oluşan, daha hayali öğeleri içeren düşlemsel konfabülasyon. İkinci türün, bazal önbeyin ve orbitofrontal korteks ile ilişkili düşünülüyor. Fakat bu davranışa dair genel görüş frontal devrelerde gerçekleşen bozukluk sonucu ortaya çıktığı.
Sağlıklı bir birey, belleğin üç evresi olan Kodlama-Depolama-Geri Çağırma’da sorun yaşamazken Wernicke Korsakoff Sendromlu bireylerde geri çağırmadaki bozukluk konfabülasyon davranışına neden oluyor. Geri dönebiliriz. Fakat WKS’li birey son aşamalarında denetlemede bozukluk sergiliyor ve bunun sonucunda istemsiz olarak yalan hikayeler anlatıyor.
WKS’nin en temel nedeninin B1 vitamini olduğunu hatırlatıyor ve B1 açısından zengin pirinç, ıspanak, tam buğday ekmeği, süt gibi gıdaları tavsiye ediyoruz. Ayrıca bu sendroma bir diğer sebep olan açlık grevlerine ihtiyacın gerek olmadığı adaletli bir dünya diliyoruz.
Kaynaklar
Gündoğar, D. ve Demirci, S. (2007). Konfabulasyon (masallama): İlgi çeken ancak yeterince bilinmeyen bir belirti. Türk Psikiyatri Dergisi.
Küçükdeveci, AA, Kutlay, Ş., Elhan, AH, Yavuzer, G. ve Tur, BS (2004). Standartlaştırma standardı. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu.
Yvonne CM Rensen, Joukje M. Oosterman ve diğ. (2017). Korsakoff sendromunda hafıza testlerine müdahaleler ve provoke ve spontan konfabulasyonlar. Klinik ve Deneysel Nöropsikoloji Dergisi.
